Ogólnopolskie Zrzeszenie Sędziów Kraków, 16 sierpnia 2024r.
„Sędziowie RP” w Krakowie
Aleja Powstania Warszawskiego 15
31-539 Kraków;
ZrzeszenieSedziowieRP@proton.me
biuro@sedziowierp.pl
Pani Vera Jourova
Wiceprzewodnicząca Komisji
Europejskiej
cab-jourova-contact@ec.europa.eu
Szanowna Pani Przewodnicząca,
Pragniemy wyrazić nasze oburzenie i sprzeciw z powodu tendencyjnych tez i nieprawdziwych informacji zawartych w Sprawozdaniu Komisji Europejskiej z dnia 24 lipca 2024r. na temat praworządności SWD (2024) 821 final – rozdział poświęcony Polsce podrozdział System Wymiaru Sprawiedliwości.
Uwagi dotyczące Krajowej Rady Sądownictwa
W raporcie wskazano, że Sejm przyjął ustawę mającą na celu rozwiązanie poważnych problemów związanych z kwestią niezależności Krajowej Rady Sądownictwa i przywrócenie niezależności temu organowi. Używanie jednak tego typu nomenklatury w oficjalnym dokumencie, sugerując, że tak właśnie jest, budzi nasz zasadniczy sprzeciw. Prawdą jest, że Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS), ale ta ustawa nie ma nic wspólnego z rozwiązywaniem jakichkolwiek problemów i nie ma nic wspólnego z niezależnością tego organu. Po pierwsze narusza ona zasadę ochrony kadencyjności członków KRS, której prawidłowość funkcjonowania nie budzi wątpliwości. Po drugie 1/3 sędziów została pozbawiona biernego prawa wyborczego co jest wyrazem jawnej dyskryminacji i jest sprzeczne z art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 21 Karty Praw Podstawowych i z art. 32 Konstytucji RP.
Nie jest prawdą, że projekt ustawy był przedmiotem uprzednich konsultacji z zainteresowanymi podmiotami. Ogólnopolskie Zrzeszenie Sędziów „Sędziowie RP” mogło wypowiedzieć się dopiero na wysłuchaniu publicznym w Sejmie mając na ten cel zaledwie 6 minut. System wyborów do KRS został ostatecznie tak ukształtowany , że określona grupa sędziów, mająca określone poglądy, może wybrać wszystkich przedstawicieli do KRS, co jest sprzeczne z podstawowymi zasadami demokracji.
Nie rozumiemy sformułowania, że „zgodnie z projektem ustawy wśród nowych członków znaleźliby się przedstawiciele wszystkich szczebli sądownictwa w Polsce” albowiem do tej pory też tak było, że sędziowie ze wszystkich szczebli mogli być członkami KRS.
Nie jest prawdą, że stowarzyszenia sędziów i przedstawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego z zadowoleniem przyjęli cele projektu ustawy. Nasze Zrzeszenie wydało jednoznacznie negatywną opinię i zajmowało to stanowisko na wszystkich etapach. Również Stowarzyszenia „Prawnicy dla Polski” wydali jednoznacznie negatywne opinie. Nasze negatywne stanowisko zostało przedstawione zarówno podczas wysłuchania publicznego jak i na spotkaniu z Komisją Wenecką. Obecnie Nasze Zrzeszenie złożyło wniosek do Pana Prezydenta o zawetowanie ustawy.
Zamrożenie publikacji ogłoszeń o wolnych stanowiskach w sądach powszechnych już dziś powoduje daleko idące konsekwencje polegające na spowolnieniu rozpoznawania spraw w sądach. Ze zdziwieniem przyjmujemy, że autorzy raportu powołują się na uchwałę Sejmu, która w polskim systemie prawnym nie ma żadnych skutków prawnych.
Uwagi dotyczące Trybunału Konstytucyjnego
W przypadku uwag do działalności Trybunału Konstytucyjnego wskazano, że rząd złożył projekty dwóch ustaw mających na celu rozwiązanie pozostałych poważnych problemów związanych z Trybunałem Konstytucyjnym.
Po pierwsze należy wskazać, że owszem istnieje spór co do prawidłowości powołania trzech sędziów, ale wskazane projekty ustawy, a w zasadzie projekt ustawy wprowadzającej przepisy o Trybunale Konstytucyjnym w ogóle tego problemu nie rozwiązuje. Problem związany z wyborem trzech sędziów powstał w 2015r. kiedy ówczesna większość parlamentarna wybrała tak naprawdę 5 sędziów „na zapas”. Uchwała Sejmu na którą powołuje się raport ma charakter polityczny i nie ma żadnego znaczenia prawnego. Już sam fakt podjęcia tej uchwały świadczy o tym, że problem trzech sędziów nie ma charakteru prawnego tylko polityczny, a prawo jest tylko pretekstem. Co więcej problem trzech sędziów ulegnie rozwiązaniu w najbliższym czasie albowiem upłyną ich kadencje. Prawdziwe intencje ustawy określa jednak projektowana zmiana polegająca na tym, że sędziowie co do których nie ma żadnego sporu będą mogli przejść w stan spoczynku, ale nie Ci trzej sędziowie co do których jest spór. Nie budzi wątpliwości, że chodzi tu o przejęcie Trybunału Konstytucyjnego przez aktualną większość parlamentarną.
Kolejną proponowaną zmianą jest stwierdzenie nieważności niektórych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego co wprost jest sprzeczne z art. 190 ust. 1 Konstytucji. Raport opisuje sytuację z wydawaniem postanowień tymczasowych i nie zauważa, że Ci trzej sędziowie co do których komisja ma zastrzeżenia ich nie wydawali. Rząd twierdzi, że wydawane są one bez podstawy prawnej i zapomina o art. 79 ustawy „o Trybunale Konstytucyjnym”.
Uwagi dotyczące „odwracania skutków reformy”
Raport wskazuje na odwołanie 59 prezesów sądów lub wiceprezesów, których poprzedni Minister Sprawiedliwości powołał z nadużyciem władzy. Niestety raport nie wskazuje, niby na czym miało polegać nadużycie władzy przez poprzedniego Ministra. Raport nie wskazuje tego, ponieważ takiego nadużycia nie było. Niestety raport milczy na temat samej procedury odwoływania prezesów i wiceprezesów sądów. Otóż zgodnie z art. 27 ustawy „prawo o ustroju sądów powszechnych” aby odwołać prezesa lub wiceprezesa to muszą zachodzić określone przesłanki materialnoprawne. W żadnym przypadku one jednak nie zachodziły. W tym procesie jedynie Minister obrażał i poniżał sędziów, a co więcej nawet naruszał wprost Europejską Konwencję Praw Człowieka, Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej i Konstytucję RP, a konkretnie art. 10 Konwencji, art. 11 Karty Praw Podstawowych, art. 54 Konstytucji RP (wolność wyrażania opinii) i art.11 Konwencji, art. 12 Karty Praw Podstawowych, art. 58 Konstytucji RP (wolność stowarzyszania się). Właśnie wypowiedzi prasowe Prezesa i fakt jego przynależności do zrzeszenia były m. in. powodami odwołania Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Ponadto odwołanie musi być przeprowadzone w odpowiedniej procedurze tj. za zgodą kolegium sądu, a w przypadku jej braku Minister może zwrócić się do KRS o zgodę na odwołanie. Jeżeli KRS nie wyrazi sprzeciwu to można odwołać prezesa. W przypadku Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie doszło do ich odwołania mimo braku zgody kolegium. W przypadku Prezesa Sądu Apelacyjnego w Krakowie i Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu doszło do ich odwołania mimo iż w kolegium w głosowaniu brały udział nieuprawnione osoby.
Inne uwagi
Raport wskazuje na zmianę regulaminu urzędowania sądów powszechnych w celu zapewnienia, aby weryfikacja spełniania przez sędziów wymogów wynikających z art. 19 ust. 1 TUE nie była prowadzona przez sędziów powołanych do pełnienia urzędu na wniosek KRS w składzie po marca 2018 r. Ten regulamin został wprowadzony rozporządzeniem, a więc nie ustawą. Tak utworzony sąd nie jest więc sądem ustanowionym na podstawie ustawy, a więc nie spełnia wymogów z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 47 Karty Praw podstawowych, art. 45 Konstytucji RP. Należy również zauważyć, że ten zapis również wprost narusza zasadę niedyskryminacji z art. 14 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, art. 21 Karty Praw Podstawowych i z art. 32 Konstytucji RP. Należy również podkreślić, że przedmiotowe rozporządzenie zostało uznane za sprzeczne z Konstytucją w wyroku z dnia 16 maja 2024r. (U 1/24). W składzie nie było sędziego, co do którego podnoszone są zarzuty iż został nieprawidłowo wybrany.
Prawdą jest, że powołano nowego dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, który odsunął od prowadzenia wykładów sędziów powołanych po marcu 2018r., co stanowi oczywisty akt dyskryminacji.
Niestety w raporcie nie uwzględniono szeregu faktów:
- wpływania Ministra Sprawiedliwości na niezawisłość sędziowską i „zapomniano”, że Minister Sprawiedliwości 13 grudnia 2023r. wydał instrukcję sędziom koordynatorom jakich mają udzielać informacji innym sądom i zażyczył sobie podania bezpośrednich numerów telefonów do nich;
- że Marszałek Sejmu wraz z Prezesem Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego ustalał skład sądu, który ma rozpatrzeć odwołania dwóch posłów od decyzji marszałka Sejmu o wygaszeniu ich mandatów;
- że odwołanie tych dwóch posłów zostało – poza trybem – przekazane temuż Prezesowi;
- że mieliśmy w Polsce dwóch więźniów politycznych;
- że na polecenie Prezesa Rady Ministrów nie są publikowane orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (również te w których w składzie nie było jednego z trzech sędziów, którego status niektórzy kwestionują), miedzy innymi nie jest publikowany wyrok Trybunału z 4 czerwca 2024r. (SK140/20) wskutek czego ok. 200 000 emerytów nie może otrzymać należnych im świadczeń.
Nie zakładamy złej woli Pani Komisarz, ale mamy wrażenie, że Pani oraz osoby pracujące
nad raportem nie mieli dostępu do prawdziwych informacji na temat tego co się dzieje w Polsce. W związku z powyższym Nasze Zrzeszenie deklaruje chęć współpracy przy pracach na temat kolejnych raportów na temat praworządności.
