Kraków, dnia 19 grudnia 2023 r.
Szanowny Pan
Szymon Hołownia
Marszałek Sejmu RP
Szanowny Panie Marszałku,
w nawiązaniu do zgłoszonego w dniu 19 grudnia 2023 r. przez grupę Posłów na Sejm RP poselskiego projektu uchwały w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego w kontekście pozycji ustrojowej oraz funkcji Krajowej Rady Sądownictwa w demokratycznym państwie prawnym (druk nr 118), jako przedstawiciele środowiska sędziowskiego wyrażamy stanowczy sprzeciw wobec projektu tej uchwały, jako godzącej w konstytucyjny porządek Rzeczypospolitej Polskiej.
Przede wszystkim wskazujemy, że uchwała Sejmu RP nie stanowi źródła prawa powszechnie obowiązującego, a jedynie akt wewnętrzny, wiążący jedynie dla Sejmu i jego organów. Tym samym nie może ona stanowić podstawy jakichkolwiek zmian w obszarze funkcjonowaniu Krajowej Rady Sądownictwa. Oceniając projekt uchwały przedłożony w druku sejmowym nr 118 należy stwierdzić, że wywołuje on wątpliwości co do tego, czy ma on w ogóle charakter normatywny. W naszej ocenie przedłożony projekt uchwały można potraktować wyłącznie jako niewiążącą deklarację jej autorów.
Projektowana uchwała zawiera tezy rażąco sprzeczne z Konstytucją RP. Pomijając już fakt, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny, przymiot „niezawisłości” dotyczy sędziów, a nie innych organów państwowych takich jak Krajowa Rada Sądownictwa, należy stwierdzić, że projektodawcy błędnie wywodzą z art. 187 ust. 1 pkt 2 Konstytucji, jakoby sędziowie wchodzący w skład KRS mieli być wybierani jedynie przez sędziów. Projektodawcy całkowicie zignorowali treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 25 marca 2019 r., K 12/18, którym uznano ustawę z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 269 ze zm.) w obowiązującym brzmieniu za zgodną z Konstytucją. Wyrok ten ma zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP moc powszechnie obowiązującą i powinien być respektowany. W świetle tego rozstrzygnięcia chybiony jest pogląd projektodawców, jakoby art. 187 ust. 1 pkt 2 Konstytucji RP wykluczał udział organów władzy ustawodawczej lub wykonawczej w wyborze sędziów – członków KRS, gdyż ukształtowanie tej procedury należy do ustawodawcy zwykłego. Całkowicie pominięto również wyrok TK z 20 kwietnia 2020 r., U 2/20, derogujący mającą w istocie normatywny charakter uchwałę połączonych izb Sądu Najwyższego z z 23 stycznia 2020 r., BSiA-4410-1/20. W świetle tych orzeczeń za błędne należy uznać stanowisko projektodawców, jakoby uchwały o wyborze przez Sejm RP zostały podjęte z rażącym naruszeniem Konstytucji RP. Również za całkowicie bezpodstawne należy uznać skierowane do członków Krajowej Rady Sądownictwa żądanie zaprzestania działalności. Tego rodzaje żądania oznacza nic innego jak skierowane do konstytucyjnego organu państwa wezwanie do zaprzestania wykonywania ustawowych obowiązków. Takie działanie Sejmu oceniamy jako naruszające zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP).
Należy również w tym miejscu podkreślić, że fałszywe jest twierdzenie zawarte we wstępnej części uzasadnienia projektu uchwały, jakoby „do 2017 r. skład KRS, w części dotyczącej osób reprezentujących środowisko sędziowskie, był ukształtowany w zgodzie z przepisami Konstytucji RP”. W rzeczywistości sposób ten został uznany za niezgodny z Konstytucją RP wyrokiem TK z 20 czerwca 2017 r., K 5/17, co również wnioskodawcy pominęli milczeniem.
Wskazujemy, że w uzasadnieniu projektu uchwały przytoczono orzecznictwo w sposób nader wybiórczy i tendencyjny. W szczególności, wnioskodawcy powołując się na orzeczenia m.in. NSA i twierdząc, że je „wykonują”, pomijają, że w myśl utrwalonego orzecznictwa tego Sądu, w myśl której sędzia „powołany do sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jest sędzią Rzeczypospolitej Polskiej i sędzią europejskim w rozumieniu art. 2 i art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30 ze zm.) oraz art. 6 ust. 1 TUE w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych (Dz.Urz. UE C 303 z 14 grudnia 2007 r., s. 1), a także art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), także wówczas, gdy procedura poprzedzająca jego powołanie mogła być dotknięta wadami” (tak m. in. wyrok NSA z 16 listopada 2021 r., III FSK 4255/21 i z 20 kwietnia 2023 r., II OSK 2539/22). Także w orzecznictwie Sądu Najwyższego są wyrażane poglądy odmienne od przedstawionych w orzeczeniach powołanych w uzasadnieniu projektu uchwały. SN podkreślił bowiem, że sam fakt powołania sędziego w obecnie obowiązującej procedurze nie uzasadnia a priori jego wyłączenia ani nie świadczy o wadliwości wydanego orzeczenia (zob. postanowienie SN z 10 sierpnia 2023 r., V KK 162/22). Wnioskodawcy pominęli także część orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE. Należy zatem wskazać, że w orzeczeniu z 9 lipca 2020 r., C-272/19, Land Hessen Trybunał ten stwierdził, że „sam fakt, iż władze ustawodawcze lub wykonawcze uczestniczą w procesie mianowania sędziego, nie może prowadzić do powstania zależności sędziego od tych władz ani do wzbudzenia wątpliwości co do jego bezstronności, jeśli po mianowaniu zainteresowany nie podlega żadnej presji i nie otrzymuje instrukcji w ramach wykonywania swoich obowiązków”(pkt 54). W odniesieniu do polskiego systemu prawnego, w wyroku z 22 lutego 2022 r. w połączonych sprawach C-562/21 i C-563/21 PPU Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że okoliczność, że organ taki jak krajowa rada sądownicza, uczestniczący w procesie powoływania sędziów, składa się w przeważającej mierze z członków wybranych przez władzę ustawodawczą, nie może sama w sobie prowadzić do powzięcia wątpliwości co do niezawisłości sędziów wyłonionych w tym procesie (pkt 75), wskazując na możliwość zajęcia innego stanowiska w szczególnych okolicznościach.
Odnosząc się do twierdzeń wnioskodawców, którzy podnoszą, że uchwała „wykonuje” orzeczenia sądów polskich i międzynarodowych należy przede wszystkim wskazać, że uchwała – jako akt stanowiący wyłącznie niewiążącą deklarację Sejmu – z natury rzeczy żadnych orzeczeń nie wykonuje i nie może wykonywać. Ponadto należy stanowczo podkreślić, że Europejski Trybunał Praw Człowieka ani Trybunał Sprawiedliwości UE nie mają kompetencji do wiążącej wykładni Konstytucji RP, która jest najwyższym prawem w Rzeczypospolitej Polskiej. Kompetencję tę posiada jedynie Trybunał Konstytucyjny (zob. wyrok TK z 10 marca 2022 r., K 7/21).
W naszej ocenie uchwalenie projektowanej uchwały może wywołać chaos prawny i utrudnić wykonywania ustawowych funkcji Krajowej Radzie Sądownictwa.
Stanowczo sprzeciwiamy się również jakimkolwiek próbom podejmowania działań polegających na kwestionowaniu nominacji sędziowskich lup próbie ich „weryfikacji”. Podkreślamy, że zgodnie z art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji RP Przypominamy, że powoływanie sędziów stanowi prerogatywę Prezydenta RP, która nie może być skutecznie podważana przez inne organy państwa. Wskazujemy, że zgodnie z art. 180 ust. 1 i 2 Konstytucji RP sędziowie są nieusuwalni, a złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie.
Z tych przyczyn zwracamy się – na ręce Pana Marszałka – z apelem do wszystkich Pań i Panów Posłów o odstąpienie od uchwalania uchwały „w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego w kontekście pozycji ustrojowej oraz funkcji Krajowej Rady Sądownictwa w demokratycznym państwie prawnym” (druk nr 118).
Z wyrazami szacunku
Przewodniczący Ogólnopolskiego Zrzeszenia Sędziów „Sędziowie RP”
sędzia Piotr Skrzyszowski.
